We kunnen nog wat leren van Cato de Oude. Elke toespraak, ongeacht het onderwerp, sloot hij af met de woorden Overigens ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden. Hij vond deze boodschap van zo’n eminent belang dat die telkens herhaald diende te worden. Met resultaat, want uiteindelijk werd de stad door de Romeinen verwoest. Nu heb ik niets tegen Carthago, maar wel tegen iets anders. U raadt het al. Het s-woord.
Het is inmiddels algemeen bekend dat het s-woord – vooruit dan, voor hen die even niet hebben opgelet: speciaalbier – voornamelijk nog wordt gebruikt door mensen die de variatie in bier speciaal, en dus elitair, en dus niche en zelfs wel van voorbijgaande aard willen houden. Door mensen die niet willen dat een brede keuze in verschillende typen bier iets normaals wordt. Mensen die de situatie willen behouden dat ‘bier’ synoniem is met ‘pils’, en wel specifiek van een grootindustrieel. Conservatieve mensen dus. Anti-progressieve mensen. (Natuurlijk, vanuit historisch perspectief zijn er uitzonderingen op deze boude beweringen. Niet iedereen kan over één kam worden geschoren. You know who you are.)
Het mag daarom geen verbazing wekken dat de organisatie Nederlandse Brouwers het s-woord gretig gebruikt in hun jaarlijkse bieronderzoek. Hoe ze dat doen is echter tamelijk grotesk. Kijk even naar de grafiek op pagina 9 van het onderzoek van 2022. Of pagina 9 van het onderzoek van 2021.
Onderstaande infographic uit oktober 2022 is gebaseerd op het meest recente onderzoek, en waarde enige tijd online rond, maar is inmiddels nergens te vinden. Of ik kijk niet goed.
Het Echte Kwaad
We zien hier een indeling van bieren op basis van alcoholpercentage, waar dan uiterst curieuze namen aan worden gehangen. De categorieën alcoholvrij en alcoholarm lappen direct de Nederlandse wetgeving aan de laars, die zegt dat alcoholvrij t/m 0,1% mag gaan, niet 0,5%. Alcoholarm is volgens de wet t/m 1,2%, niet 5%. (Lees hier meer.) Verbijsterend natuurlijk.
In de editie 2022 van het bieronderzoek zijn die percentages weggegumd na – terechte – commotie op Facebook, in die van 2021 staan ze nog. Dat weggummen is waarschijnlijk gebeurd op 26 oktober, daags na de commotie, als ik de aanmaakdatum van de pdf zo bekijk.
Maar het echte kwaad zit natuurlijk in de ‘definitie’ van speciaalbier. Alles met meer dan 5% alcohol, staat er in de infographic, is speciaalbier. Het is meer dan een lachwekkende definitie. Het is bedoeld om alles wat geen (industrieel vervaardigd) pils is, weg te zetten als randverschijnsel. Alles wat geen ‘rond 5,0%’ pils is, is afwijkend van de pils-norm. Dat er legio bierstijlen zijn in allerlei percentages, ook sub-5%, is kennelijk een irrelevant gegeven voor de makers van deze misleiding.
Het framen van ‘speciaalbier’ als ‘zwaar’ bier effent de weg om er makkelijk afstand van te kunnen nemen. We weten dat alcohol het nieuwe roken wordt, of dat al is. We kunnen de komende tijd een zware anti-alcohol beweging verwachten. En welk makkelijker doelwit is er te vinden dan dat ‘zware’ speciaalbier. Dat dat bier nog altijd veel minder alcohol dan wijn bevat, en over het algemeen in kleine hoeveelheden wordt gedronken door mensen die daar rustig de tijd voor nemen, is een nuance die wegvalt in de framing.
Een nieuwe norm
Ik las laatst een interview met Eefje Visser, de zangeres annex songschrijver. Zij zegt: “een nieuwe norm zet je neer door het te doen”. Zo is dat. Niet door iets ‘speciaal’ te noemen. Dan wordt het nooit de norm. Eefje Visser maakt geen speciaalmuziek. Zij zet haar eigen nieuwe norm neer.
Weg met de term ‘speciaalbier’. Wie die term gebruikt, is de vijand van biervariatie. Lieve lezer, ik hoop dat u dat begrijpt. Brouwerijen van Nederland, laat je niet framen. Benoem de variatie door de namen van de bieren te gebruiken. Laat zien dat in het sub-5% segment ook zo veel te beleven is. Wees niet naïef, laat je geen oor aannaaien.
Weg met de term die alles op één hoop gooit, die dus ook in één keer kan worden opgeruimd. Variatie is niet hetzelfde als ‘zwaar’. Neem subiet afstand van het besmette woord ‘speciaalbier’, want het is een instabiele granaat die elk moment kan ontploffen. Los van de ton aan andere argumenten om het woord bij het grofvuil te zetten.
Ceterum censeo verbum “cervisia speciale” esse delendam.